نشست پرسش و پاسخ فیلم مستند از مشروطیت تا سپنتا برگزار شد - سرزمین من

به گزارش سرزمین من، ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، نشست پرسش و پاسخ فیلم مستند از مشروطیت تا سپنتا برگزار شد.

فیلم مستند از مشروطیت تا سپنتا ساخته محمد تهامی نژاد، پژوهشگر تاریخ و مستندساز معاصر عصر روز گذشته 26 دی در سالن فردوس به نمایش درآمد.

پس از نمایش این فیلم، نشست پرسش و پاسخ با حضور مهرداد فراهانی نویسنده، منتقد و پژوهشگر سینمای مستند و تاریخ سینمای ایران برگزار شد.

محمد تهامی نژاد کارگردان این اثر نیز به دلیل بیماری امکان حضور در جلسه را نداشت و پیام او برای مخاطبان قرائت شد.

مهرداد فراهانی در بخش ابتدایی صحبت های خود گفت: در فیلم از مشروطیت تا سپنتا موضوع پژوهش بسیار مشهود و حائز اهمیت است. ضمن اینکه فیلم به مثابه یک پژوهش بنیادی است. گاهی یک تحقیق و کار پژوهشی از قبل وجود دارد و فیلمساز آن را به یک فیلم تبدیل می کند اما گاهی نیز یک فیلم خود ابزاری برای پژوهش به وجود می آورد که این مسئله یک اتفاق همیشگی نیست.

وی با بیان اینکه بعضی فیلم ها به دلیل تحقیق و کار پژوهشی که داشته اند مورد توجه قرار می گیرند، اضافه کرد: اسنادی که در این فیلم فراهم آمده، بعدها در آثار دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. مانند گفت و گو با روح انگیز سامی نژاد، حبیب الله مراد و خان بابا معتضدی که از آنها میتوان به عنوان سندی برای پژوهش های آینده استفاده کرد.

فراهانی ادامه داد: از مشروطیت تا سپنتا فیلمی فروتن است که این موضوع برگرفته از شخصیت تهامی نژاد است.

وی با بیان اینکه گاهی نگاه سندگونه به اثر مانع فهم ارزش های سینمایی آن می شود، بیان داشت: این اثر اسبابی را برای سایر محققان سینمای ایران فراهم کرده و افراد بسیاری تا به امروز به فیلم تهامی نژاد ارجاع داده اند. این مستند کاری خلاق، با طراوت و بازیگوش است که متعلق به زمان معاصر به نظر می رسد و اثری از کهنگی در آن مشاهده نمی شود. در عصر حاضر زمانی که با اسناد بی جان کار می کنیم، تدوین کامپیوتری امکانات زیادی به ما می دهد اما آن زمان این امکان وجود نداشته است.

وی ادامه داد: همه ما تهامی نژاد را به عنوان یک پژوهشگر می شناسیم اما فیلم نشان می دهد او یک کارگردان تمام عیار است که با استادی تمام توانسته فیلمی با طراوت را به وجود بیاورد.

این پژوهشگر ادامه داد: فیلم فانوس خیال را بهرام ری پور چند سال پس از این اثر ساخته که موضوع آن هم تاریخ سینما است و ساختاری شبیه به مقاله ای مصور دارد که در این خصوص اطلاع رسانی می کند.

فراهانی همچنین گفت: تهامی نژاد به عنوان محقق، خود دارای دیدگاهی خاص نسبت به سینما است و براساس دیدگاه شخصی، نگاهی به تاریخ سینمای ایران دارد. از مشروطیت تا سپنتا اثری پیشگام است که فیلمساز در 28 سالگی درباره تاریخ سینما ساخته است.

وی گفت: در دو دهه اخیر به همت بعضی از فیلمسازان، تاریخ معاصر مسئله مستندسازان ایران شده است اما در سال 49 و پیش از آن شرایط اینگونه نبوده و عموما فیلم ها یا فضایی شاعرانه داشتند و یا درباره تاریخ بسیار کهن و موضوعات دیگر ساخته می شدند و تاریخ معاصر دغدغه مستندسازان آن زمان نبوده است.

فراهانی ادامه داد: یکی از آرزوهای دیرینه من این است که انبوه نوشته های محمد تهامی نژاد در قالب کتاب جمع آوری شود و متولی آن می تواند جایی مانند موزه سینما باشد. همچنین ضروری است از طریق فیلمخانه ملی ایران آثاری از این دست مورد ترمیم قرار گیرد.

در ادامه ارد عطارپور از مستندساز سرشناس که به تماشای این اثر نشسته بود، در سخنانی گفت: تهامی نژاد پژوهشگر تاریخ بوده و علاقه او به این رشته، مقدم بر ساخت فیلم مستند است. تلاقی تاریخ و سینمای مستند درنهایت به اثری تبدیل شده که اکنون از اسناد تاریخی مهم به شمار می رود. در فیلم از مشروطیت تا سپنا خان بابا معتضدی حضور دارد که حضور او اتفاقی عجیب است، زیرا او از مطرح ترین فیلمبرداران تاریخ سینمای ایران بعد ابراهیم خان عکاس باشی است. تهامی نژاد در این اثر صرفا ثبت کننده تصاویر نبوده بلکه به عنوان کارگردان میزانسن های قابل توجهی در نظر گرفته است و این موضوع در سایر مستندهای او نیز وجود دارد.

نگاه تاریخی تهامی نژاد به عنوان یک انسان چند وجهی در مقالات، کتاب ها و فیلم های او بسیار شاخص است. او به تاریخ علاقه دارد و این مسئله در مجموعه فعالیت های ایشان مشهود است.

وی ادامه داد: تهامی نژاد علاوه بر اینکه پژوهشگر تاریخ است، از پیشگامان پژوهش مستند در سینمای ایران نیز به شمار می روند.

در ادامه پروین ثقه الاسلامی، مدیر پیشین مجموعه کاخ گلستان نیز گفت: متاسفانه بیشتر مکان های تاریخی که ضروری است در اختیار مستندسازان قرار بگیرد بیشتر برای تولید فیلم های سینمایی و تلویزیونی استفاده می شود. البته تا زمانی که آسیبی به اشیاء تاریخی وارد نشود، مسئله ای وجود نخواهد داشت. اگر در موزه ها فیلمسازان بتوانند رعایت بعضی ضوابط را داشته باشند، این مکان ها می توانند هر چه بیشتر در اختیار آنها قرار بگیرد.

وی ادامه داد: خوشحالم در زمان مدیریتم مستندهای بسیاری در کاخ گلستان ساخته شد. امیدوارم درباره مشروطیت و نقش افرادی که در این راه جان خود را از دست داده اند، آثار درخشانی ساخته شود. یادم می آید شهریار عدل فیلم هایی را در انبار کاخ گلستان پیدا کرد و به همت او این فیلم ها از زیرزمین های کاخ گلستان به فرانسه برده شد و مورد بازسازی قرار گرفت و برای اولین بار آن را در فیلمخانه ملی ایران به نمایش گذاشتیم.

عطارپور در ادامه سخنان ثقه الاسلام گفت: شهریار عدل به نکته ای براساس آن فیلم ها دست پیدا کرده بود. او می گوید تاریخی که دوربین برای اولین بار وارد ایران شد، با تاریخی که تاریخ شناسانی همچون جمال امید ذکر کرده اند، تفاوت دارد و شش ماه پیش از آن است.

در بخش پایانی این برنامه مهرداد فراهانی نیز گفت: این فیلم یک ارزش اضافه کرده دیگر هم دارد و نشان می دهد پژوهش درباره تاریخ سینمای ایران چه مسیری را طی کرده است. بعضی از پلان ها همچون تصاویر ناصرالدین شاه بعدها و در سال 81 به آن اضافه شد. تهامی نژاد می گوید تصویر لابراتوار ایرانی برای اولین بار در فیلم من نمایش داده می شود اما احتمالا قدیمی ترین آن نیست. همچنین سایه های روی پرده در این فیلم که ارجاعی به سینما است.

در این برنامه افرادی همچون سعید رشتیان، سعید رجبی فروتن، فخرالدین سیدی نیز حضور داشتند.

برنامه شب های مستند موزه سینمای ایران با همکاری انجمن تهیه کنندگان مستند در سالن فردوس موزه سینما برگزار می شود.