هفت مفهوم کلیدی فلسفی برای همگان - سرزمین من

به گزارش سرزمین من، خبرنگاران، ترجمه کامران برادران: معنی زندگی چیست؟ خیر و شر چیست؟ عدالت چیست؟ اینها بعضی از سؤالاتی است که فیلسوفان قرن ها مطرح نموده اند. فلسفه رشته تحصیلی پیچیده و جذابی است که گاهی برای مبتدیان دلهره آور به نظر می رسد. و در حالی که هیچ پاسخ واحدی وجود ندارد که همه در خصوص آن توافق داشته باشند، هنوز هم دانستن بعضی از اساسی ترین ایده ها در فلسفه مهم است. در اینجا به آنالیز هفت مفهوم رایج فلسفی می پردازیم که همه باید بدون توجه به پیشینه تحصیلی با آنها آشنا باشند.

1. نظریه افلاطون درباره ایده ها

افلاطون اولین کسی بود که جهان اشیا را از عالم ایده ها جدا کرد. به عقیده افلاطون، ایده منبع یک چیز، نمونه اولیه آن، واقعیت زیربنایی هر شیء خاص است. به عنوان مثال، ایده یک جدول می تواند با یک جدول خاص در واقعیت مطابقت داشته باشد یا مطابقت نداشته باشد. اما ایده میز و میز بتنی به طور جداگانه وجود خواهند داشت.

تصویر واضحی از تقسیم جهان به جهانی ایده ها و جهان اشیا، اسطوره معروف غار افلاطونی است که در آن مردم نه اشیاء و افراد دیگر، بلکه فقط سایه های آنها را روی دیوار غار می بینند. در این استعاره، سایه هایی که بر روی دیوار غار قرار می گیرند، منطبق بر اشیاء منفرد در جهان هستند، در حالی که اشیایی که سایه هایشان بر روی دیوار است، با ایده هایی که از نظر افلاطون بنیادی تر و واقعی تر هستند، مطابقت دارند.

2. مفهوم درون نگری

درون نگری راهی برای دستیابی به خودشناسی است که طی آن فرد واکنش درونی خود را نسبت به رویدادهای جهانی بیرون مشاهده می نماید. انگیزه درون نگری یک احتیاج اساسی انسان برای آنالیز دقیق خود است، تا برای خود شرح دهد که چرا به آنچه باور داشته اعتقاد دارند و آیا احتمال اشتباه بودن باورشان وجود دارد یا خیر.

بنیانگذار درون نگری به عنوان یک روش تحقیق، آموزگار و فیلسوف بریتانیایی جان لاک است که با تکیه بر اندیشه های رنه دکارت اشاره نمود که تنها دو منبع مستقیم برای همه دانش وجود دارد: اشیاء جهان خارج و انسان. در این راستا، تمام حقایق روانشناختی مهم آگاهی فقط به وسیله خود موضوع دانش قابل مطالعه است. ممکن است آبی برای یک نفر به هیچ وجه با آبی برای دیگری یکسان نباشد.

3. مفهوم نفس گرایی

نفس گرایی یک مفهوم فلسفی است که بر اساس آن فرد فکر خود را به عنوان تنها واقعیت همواره موجود و همواره در دسترس می شناسد. مارک تواین پیغام اصلی نفس گرایی را در داستان غریبه اسرارآمیز خود نشان می دهد: نه خدایی در کار است، نه جهان، نه نژاد بشر، نه زندگی زمینی، نه بهشت و نه جهنم. این ها همه یک رویا است، یک رویای عجیب و احمقانه. هیچ چیز جز تو وجود ندارد و تو چیزی نیستی مگر اندیشه ای، اندیشه ای ولگرد، اندیشه ای بی فایده، اندیشه ای بی سرپناه، سرگردان در میان ابدیت های خالی.

بر اساس نفس گرایی، تنها درک یک شخص از واقعیت و افکار او در دسترس او است، در حالی که کل جهانی بیرونی فراتر از مرزهای قطعیت است. بنابراین، وجود اشیاء برای انسان همواره فقط یک امر ایمانی خواهد بود، زیرا اگر کسی دلیلی بر وجود آنها بخواهد، انسان نمی تواند آنها را فراهم کند.

4. دادشناسی: کوشش برای اثبات خدا

اگر جهان بر اساس طرحی والاتر آفریده شده است، چرا این همه پوچی و رنج در آن وجود دارد؟ بیشتر مؤمنان دیر یا زود آغاز به پرسیدن این سؤال می نمایند. دادشناسی به یاری ناامیدان می آید. این یک مفهوم دینی و فلسفی است که بر اساس آن خداوند بدون قید و شرط به عنوان خیر مطلق شناخته می گردد و هر گونه مسئولیت وجود شر در جهان از آن سلب می گردد.

لایب نیتس این دکترین را برای توجیه مشروط خدا ایجاد کرد. سوال اصلی این مفهوم این است که چرا خداوند نمی خواهد جهان را از بدبختی ها پاک کند؟ پاسخ های ممکن را می توان به چهار پاسخ تقلیل داد: یا خدا می خواهد جهان را از شرّ خلاص کند اما نمی تواند، یا می تواند اما نمی خواهد، یا نمی تواند و نمی خواهد، یا می تواند و می خواهد. سه گزینه اول با تصور خدا به عنوان مطلق ارتباطی ندارد و گزینه آخر وجود شر در جهان را شرح نمی دهد.

یکی از عقاید اصلی تئودیسه یا دادشناسی این است که خداوند برترین عوالم ممکن را آفریده است و از این رو تنها برترین ها در آن جمع شده است و وجود شر در این جهان تنها به دلیل احتیاج به تنوع اخلاقی تلقی می گردد. تشخیص یا عدم شناخت تئودیسه یک موضوع شخصی است که با ایمان فرد مرتبط است، اما مطمئناً ارزش کاوش در این مفهوم را دارد.

5. نسبیت اخلاقی

اگر خوب و بد مفاهیم مطلق ثابت می شدند، زندگی بسیار آسان تر می شد. اما اغلب، ما با این واقعیت روبرو هستیم که آنچه در یک موقعیت خوب است ممکن است در موقعیت دیگر بد باشد. در چنین مواقعی، ما به نسبی گرایی اخلاقی نزدیک می شویم و در خصوص اینکه چه چیزی خوب است و چه چیزی بد است، کمتر ابراز قطعیت می کنیم. این اصل اخلاقی، تقسیم دوگانگی مفاهیم خیر و شر را نفی می نماید و وجود هنجارها و مقولات اخلاقی اجباری و مطلق را به رسمیت نمی شناسد.

نسبی گرایی اخلاقی، برخلاف مطلق گرایی اخلاقی، معتقد نیست که معیارها و اصول اخلاقی جهانی ابدی وجود دارد. این اخلاق نیست که بر اوضاع حاکم است، بلکه شرایط بر اخلاق است. یعنی نه فقط واقعیت یک عمل، بلکه زمینه آن مهم است.

6. جبرگرایی/ عدم قطعیت: آیا سرنوشت ما از پیش تعیین شده است؟

اگر بخواهیم اختیار، سرنوشت و جبر را آنالیز کنیم، باید مفهوم جبر را در نظر بگیریم؛ دکترین فلسفی جبر، به هم پیوستگی هر چیزی که در حال وقوع است، و وجود یک دلیل منحصر به فرد برای هر چیزی که وجود دارد. همه چیز از پیش تعیین شده است و همه چیز طبق یک الگوی تعیین اتفاق می افتد: این اصل عمده جبرگرایی است.

بر اساس این آموزه، اراده آزاد وجود ندارد و در تفاسیر مختلف از جبر، سرنوشت یک شخص به عوامل مختلفی بستگی دارد: یا به وسیله خدا از پیش تعیین شده است یا به وسیله یک مقوله گسترده فلسفی درک شده از طبیعت.

7. بحران وجودی: یک مفهوم فلسفی معاصر

اگزیستانسیالیسم، یکی از اصلی ترین جریان های فلسفی قرن بیستم، بر منحصر به فرد بودن انسان ها تمرکز دارد. به آن فلسفه هستی نیز می گویند. پیشگام اگزیستانسیالیسم، فیلسوف دانمارکی، سورن کیرکگارد بود. در قرن نوزدهم، او برای اولین بار مفهوم وجود را فرموله کرد و آن را با نظام هگل، ایده آلیست آلمانی مخالفت کرد.

بحران وجودی، احساس اضطراب و اضطرابی است که با از دست دادن معنای زندگی همراه است. روانشناسان اگزیستانسیال مانند اروین یالوم و رولو می این مفهوم را به طور گسترده مورد مطالعه قرار داده اند. اساساً بحران وجودی از دست دادن معنای زندگی است.

یک بحران وجودی می تواند ناشی از شرایط سخت جهان، عدم اطمینان در حوزه مالی، بیماری یکی از عزیزان، مواجهه مستقیم با مرگ و تحولات بزرگ زندگی باشد. بحران اگزیستانسیال همواره با چگونگی زندگی یک فرد، به طور کامل و عمیق مرتبط است، و یا زمانی رخ می دهد که این زندگی به طور مستقیم یا غیرمستقیم در معرض تهدید قرار می گیرد، یا در شرایطی که زندگی مناسب فردی که آن را انجام می دهد، نیست.

این مقاله ترجمه خلاصه ای است از منبع زیر:

https://www.thecollector.com/10-best-philosophical-concepts-to-know/