نترس! کرونا نیست! - سرزمین من

به گزارش سرزمین من، اضطراب می تواند علائمی شبیه به کرونا مانند تنگی نفس و اختلال دستگاه گوارش داشته باشد.

به گزارش سرزمین من، روزنامه جام جم نوشت: بسیاری از ما در همنشینی با کرونا، استرس و اضطراب زیادی را تجربه نموده ایم که اغلب این اضطراب ها می تواند شکل مزمن به خود بگیرد. این اختلالات در کسانی که عزیزی را بر اثر این بیماری از دست داده اند یا زمینه فوبیا یا بیماری های وسواسی و اضطرابی دارند به مراتب بیشتر است. واکنش روانی به این بیماری و تبعاتش در چنین افرادی می تواند موجب بروز بیماری های سایکوسوماتیک (بیماری های روان تنی) گردد. این دسته از بیماری ها با تظاهراتی شبیه کرونا همراه هستند که موجب اضطراب و ترس مضاعف در مبتلایان به اختلالات روان تنی می گردد. از این رو با دکتر امین دنیابخشی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت وگو نموده ایم.

شایع ترین عارضه های عصبی گزارش شده در مبتلایان به کرونا چه بوده است؟

خانواده کرونا ویروس و کووید-19 به دستگاه اعصاب تمایل دارند و به راحتی به وسیله مخاط بویایی و سپس عصب بویایی وارد مغز می شوند. در بسیاری از موارد، رد پای ویروس کرونا در افراد بی علامت در عصب بویایی و مخاط بویایی پیدا شده است.

به بیان دیگر در مراحل ابتدایی ابتلا به کووید-19، ویروس می تواند مغز را درگیر کند. عارضه هایی هم که می تواند در سیستم عصبی ایجاد کند یا به صورت آسیب مستقیم به سلول های عصبی است یا به خاطر واکنش ایمنی که ایجاد می نماید می تواند دستگاه اعصاب را تحت تأثیر خود قرار دهد.

همچنین به دنبال آلودگی با کووید-19 موارد کمی هم مثل مننژیت یا آنسفالیت (زمانی که عفونت در جای دیگر آغاز می گردد و به مغز حرکت می نماید) گزارش شده که ممکن است به دنبال آن تشنج یا کاهش سطح هوشیاری نیز اتفاق بیفتد. البته موارد شدید عصبی ناشی از ویروس کرونا خیلی شایع نیست.

چقدر محتمل است به دنبال ابتلا به کووید-19، بیماری هایی با زمینه روان شناختی بروز کند؟

اتفاقا مسائلی که پس از آلودگی با کووید به صورت شایع تر دیده می گردد، شامل بیماری های شناختی و روانپزشکی است که بعضی ناشی از خود بیماری است. چون هر بیماری شدید و حادی می تواند مسائل شناختی و روانپزشکی ایجاد کند. به اصطلاح می گوییم بعد از هر بیماری شدید ممکن است استرسی رخ بدهد.

به بیان دیگر، ویروس کرونا می تواند مستقیما دستگاه عصبی مرکزی را درگیر کند و بیماری های شناختی دهد. این اختلالات شامل موارد مختلفی از جمله اختلال تمرکز، رفتارهایی مثل خشم کنترل نشده، اختلالات اضطرابی بر اثر ویروس یا عدم اکسیژن رسانی به مغز می گردد.

همچنین ممکن است بیمار دچار اختلال حافظه براثر درگیری بعضی قسمت های مغز گردد.

بیماری های روان تنی چه سهمی از این عوارض را شامل می گردد؟

بیماری های روان تنی طیف وسیعی دارند. شامل دردهای مزمن در قسمت های مختلف بدن، ناراحتی های گوارشی، سردرد و تنگی نفس می گردد. اختلالات روان تنی همه نوع علائم بیماری را می تواند دربربگیرد که ناشی از مسائل روانپزشکی هستند و به بیماری های جسمی مربوط نمی شوند.

کرونا بیماری ناشناخته ای است و بسیاری از ابعاد بیماری زایی این ویروس هنوز شناخته نشده است. از این رو می تواند عوارض مختلفی از جمله علائم روانپزشکی و شناختی و خستگی های مزمن، حالت اضطراب و افسردگی و اختلال حافظه و تمرکز و اختلال رفتاری نشان دهد. البته بیماری های روانپزشکی مثل افسردگی و اضطراب هم می توانند علائم فیزیکی شبیه کرونا مثل تنگی نفس، اختلال دستگاه گوارش و درد در نواحی مختلف بدن ایجاد نمایند.

بیماری های روان تنی ریشه روانی داشته اما تظاهرات جسمی دارند. این بیماری ها در استرس های عظیم مثل جنگ، زلزله و همه گیری ها دیده می گردد. در واقع استرس زیاد به دنبال از دست دادن عزیزان یا ترس از بیمار شدن خود و همراهان بر اثر کرونا باعث وارد شدن فشار روانی عظیمی به شخص می گردد که عامل بروز بیماری های روان تنی است.

تشخیص و تفکیک این اختلالات از کرونا، به ویژه با توجه به ایمن نبودن مراجعات مکرر به مراکز پزشکی چگونه باید صورت بگیرد؟

بسیار مهم است که بتوانیم زمینه این علائم را از هم افتراق دهیم تا هر کسی با مشاهده کوچک ترین علامتی شبیه کووید-19 به مرکز درمانی مراجعه نکند. البته گاهی افتراق بیماری های روان تنی از بیماری اصلی بسیار مشکل می گردد ولی نکاتی وجود دارد که به این افتراق یاری می نماید.

توجه به فاکتورهای خطر از جمله تماس احتمالی فرد با شخص مبتلا به کرونا و توجه به فرایند بدتر شدن علائم به نفع بیماری واقعی است. به علاوه اگر شخص چند علامت را کنار هم داشته باشد، مثلا علائم گوارشی همراه با تب باشد یا تنگی نفس را با بدن درد داشته باشد، باید به کرونا شک کند. پس هر چه این علائم در کنار هم قرار بگیرند و پایدار و پیش فراینده باشند، یعنی ما با بیماری اصلی سروکار داریم.

در صورت درگیری با مسائل روان تنی چه اقدامات درمانی مؤثری پیشنهاد می گردد؟

درمان بیماری های روان تنی از روش های کاهش اضطراب به وسیله صحبت کردن اعضای خانواده و در نهایت روان درمانگرها آغاز می گردد. در موارد شدید به درمان دارویی ضد اضطراب و افسردگی احتیاج است. البته ابتدا باید از این که عوارض مربوط به بیماری جسمی نیست، مطمئن شد.

هر درد و تنگی نفسی مربوط به کرونا نیست

از دکتر دنیا بخشی پرسیدیم: در صورت بروز تنگی نفس یا درد عضلات یا سردردهای عصبی در قالب بیماری روان تنی چگونه باید عوارض مشابه کرونا را تمییز دهیم؟ او در پاسخ گفت: خیلی وقت ها تشخیص این مسائل از ویروس اصلی سخت است، زیرا بیمار هم آگاهی ندارد که تنگی نفسش از ترس و اضطراب است یا به کووید-19 مبتلا شده است. این تشخیص وظیفه پزشکان و کادر درمان است که در مرحله اول با آموزش درست به بیمار و در مراحل بعد با غربالگری بیماری را تشخیص دهند.

کسی که کاملا سر حال است، درد بدن، تب و احساس خستگی ندارد و فقط احساس تنگی نفس دارد، احتمالا مشکلش هیچ ربطی به کرونا ندارد ولی اگر با فرد مشکوک به کرونا تماس داشته، احتمال بیمار بودنش بیشتر است.